[Vật Lý] Chuyển động cơ học là gì: Lý thuyết và ví dụ minh họa
Bạn có biết chuyển động cơ học là gì chưa, bài học này là nền tảng cho toàn bộ chương cơ học. Tuy không có quá nhiều lý thuyết lẫn công thức khó nhưng để học tốt phần này, các bạn cần phải nắm rõ bản chất của vấn đề cũng như các định nghĩa và công thức. Chính vì vậy trong bài viết hôm nay mình sẽ chia sẻ với các bạn những thông tin cơ bản về chuyển động cơ học một cách chi tiết và cụ thể nhất nhé.
1. Chuyển động cơ học là gì?
Chuyển động cơ học là sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác gọi là chuyển động cơ học chẳng hạn như: chuyển động của máy bay trên bầu trời hay chuyển động của tàu trên biển,..
2. Một số chuyển động cơ học thường gặp
Thông thường thì chúng ta sẽ hay gặp những dạng chuyển động cơ học như sau:
-
Chuyển động thẳng: Quỹ đạo chuyển động là đường thẳng, chẳng hạn như một vật rơi tự do từ trên cao xuống.
-
-
Chuyển động cong: Quỹ đạo chuyển động là đường cong chẳng hạn như ném, chuyền một vật.
-
-
Chuyển động tròn: Quỹ đạo chuyển động là đường tròn chẳng hạn như cánh quạt quay.
Tuỳ thuộc vào hình dạng của quỹ đạo mà ta chia ra các dạng chuyển động: chuyển động thẳng, chuyển động cong và chuyển động tròn.
3. Cách xác định một vật chuyển động hay đứng yên
- Để xác định một vật chuyển động thì có rất nhiều cách khác nhau đề nhận biết trong Vật lý học, để nhận biết một vật chuyển động người ta dựa vào vị trí của vật đó so với vật khác được chọn làm mốc, gọi là vật mốc. Nếu vị trí của vật thay đổi so với vật mốc theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Một vật được coi là đang chuyển động khi vị trí của vật so với vật mốc thay đổi theo thời gian thì vật chuyển động so với vật mốc. Chẳng hạn như để nhận biết một ô tô trên đường có chuyển động không thì chúng ta có thể so sánh vị trí của ô tô so với cây cột điện bên đường hoặc so với cây cối bên đường và nếu theo thời gian, vị trí của ô tô thay đổi so với cây cột điện thì ô tô chuyển động.
- Một vật được coi là đứng yên khi vị trí của vật so với vật mốc không thay đổi theo thời gian thì vật đứng yên so với vật mốc và có thể chọn bất kì một vật nào làm vật mốc, thường người ta chọn Trái Đất và các vật gắn với Trái Đất như nhà cửa, cây cối, cột cây số…làm vật mốc. Ví dụ như để nhận biết một người bên đường có chuyển động không, chúng ta có thể so sánh vị trí của người đó so với cây cột điện bên đường hoặc so với cây cối bên đường và nếu theo thời gian, vị trí của người đó không thay đổi so với cây cột điện người đó đang đứng yên.
4. Vì sao chuyển động và đứng yên chỉ có tính tương đối
Chuyển động và đứng yên có tính tương đối tùy thuộc vào vật được chọn làm mốc. Một vật có thể là chuyển động so với vật này nhưng lại là đứng yên so với vật khác ví dụ như: Người lái xe ngồi trên ô tô là đứng yên so với ô tô (so với ghế trên xe ô tô hoặc so với người ngồi cùng xe) vì vị trí của họ không thay đổi theo thời gian so với xe tô tô. Tuy nhiên người lái xe lại là chuyển động so với cây cối bên đường vì vị trí của họ thay đổi so với cây cối bên đường theo thời gian.
5. Một số câu hỏi trắc nghiệm về chuyển động cơ học thường gặp
Câu 1: Trong các câu có chứa cụm từ “chuyển động”, “đứng yên” sau đây, câu nào đúng?
- A. Một vật có thể chuyển động đối với vật này nhưng lại có thể đứng yên đối với vật khác.
- B. Một vật xem là chuyển động đối với vật này, thì chắc chắn đứng yên đối với vật khác.
- C. Một vật xem là chuyển động đối với vật này, thì không thể đứng yên đối với vật khác.
- D. Một vật xem là đứng yên đối với vật này, thì chắc chắn chuyển động đối với vật khác.
Đáp án là: A
Câu 2: Một chiếc xe buýt đang chạy từ trạm thu phí Thuỷ Phù lên Huế, nếu ta nói chiếc xe buýt đang đứng yên thì vật làm mốc là:
- A. Người soát vé đang đi lại trên xe
- B. Tài xế
- C. Trạm thu phí Thủy Phù
- D. Khu công nghiệp Phú Bài
Đáp án là: B
Câu 3: Hãy chọn câu trả lời đúng: Một người ngồi trên đoàn tàu đang chạy thấy nhà cửa bên đường chuyển động. Khi ấy người đó đã chọn vật mốc là:
- A. Toa tàu.
- B. Bầu trời.
- C. Cây bên đường.
- D. Đường ray.
Lời giải: Người ngồi trên đoàn tàu đang chạy thấy nhà cửa bên đường chuyển động chứng tỏ người đó chọn toa tàu làm mốc.
Đáp án cần chọn là: A
Qua bài viết trên đây chắc hẳn các bạn đã có thể hiểu rõ được những kiến thức cơ bản về lý thuyết chuyển động cơ học và một số ví dụ minh họa thường gặp. Mình hy vọng những chia sẻ của mình sẽ hữu ích và giúp ích đối với việc học tập của các bạn. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết và chúc các bạn học tập thật tốt nhé.
