Dàn ý và cảm nhận về bài thơ cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi) ngắn và hay

Nếu khi đi thi bạn nhận được đề bài với yêu cầu :”Cảm nhận của em về bài thơ cảnh ngày hè” thì sẽ có cách nào để đạt được điểm cao? Đây là bài thơ hay của Nguyễn Trãi với nhiều ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống nên thường được sử dụng là đề trong các kỳ thi. Để có thêm vốn từ và biết cách phân tích, hãy xem những tổng hợp gợi ý sau đây của studytienganh nhé!

1. Dàn ý bài cảm nhận về bài thơ cảnh ngày hè

a) Mở bài

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

+ Nguyễn Trãi một nhà thơ, nhà văn tài năng kiệt xuất của dân tộc, ông đã có nhiều đóng góp lớn cho nền văn học nước nhà

+ Cảnh ngày hè một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và tấm lòng yêu nước thương dân của tác giả.

b) Thân bài

- Bức tranh cảnh ngày hè nổi lên với bức tranh thiên nhiên ngày hè rực rỡ:

+ Cây hòe có sức sống mãnh liệt giờ tán là xanh che phủ cả khoảng không gian

+ Sắc đỏ của cây thạch lựu tô đậm thêm cho khung cảnh ngày hè

+ Hương hoa sen tỏa ngát bay theo làn gió

=> Cảnh vật ngày hè tươi tắn tràn đầy sức sống

- Nghệ thuật ngôn từ được sử dụng:

+ Từ láy: đùn đùn, lao xao, dắng dỏi...-> Cảnh ngày hè xôn xao, náo nức, không khí rất nhộn nhịp

+ Động từ: rợp, đùn, tiễn đưa khiến cho người đọc thấy được cảm giác sức sống trỗi dậy của cảnh vật mùa hè

- Nhà thơ đã cảm nhận cái tinh tế, thú vị của ngày hè qua thị giác và thính giác:

+ Nhà thơ nhìn những tán lá xanh cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, tiếng ve kêu ran cả khoảng không gian và hình ảnh người dân làng chài mỗi sớm thức dậy và bóng người kéo lưới buổi chiều ta.

+ Ngày hè cảm nhận qua thính giác khi nhà thơ thấy được hương sen thoảng theo gió

=> Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được hòa vào thiên nhiên, nói lên được tác giả là người rất yêu đời, yêu cuộc sống.

- Tình yêu nước thương dân của Nguyễn Trãi:

+ Phong thái ung dung tự tại của nhà thơ khi về ở ẩn không muốn vướng bận đến chuyện quan trường.

+ Những trong thâm tâm ông luôn nghĩ về dân, lo cho dân, lo cho nước, ông luôn khao khát nhân dân được hưởng một cuộc sống thái bình, no đủ.

+ Ca ngợi các đời vua ngự trị anh minh mang đến cuộc sống hạnh phúc, ấm no

c) Kết bài

Nhấn mạnh lại tình yêu thiên nhiên của tác giả đồng ca ngợi đức tính tốt đẹp của bậc thi nhân dù xin cáo quan về ở ẩn nhưng vẫn một lòng lo cho sự nghiệp chung đất nước.

2.Top 10 bài mẫu cảm nhận về bài thơ cảnh ngày hè

cảm nhận của em về bài thơ cảnh ngày hè

Top 10 bài văn mẫu gợi ý cảm nhận bài thơ cảnh ngày hè

Bài số 1:

Thiên nhiên luôn là nguồn cảm hứng bất tận của thi ca xưa nay, đặc biệt với những tâm hồn nhạy cảm trước mọi vẻ đẹp thiên nhiên như Nguyễn Trãi. Từ khung cảnh chiều hè ven một làng chài, thi nhân đã vẽ nên bức tranh Cảnh ngày hè sinh động và đầy sức sống:

Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hoè lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

.Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương

Thi nhân xưa đến với thiên nhiên thường bằng bút pháp vịnh nhưng ở bài thơ này, chúng ta thấy Nguyễn Trãi lại thiên về bút pháp tả. Hiện lên trước mắt người đọc là bức tranh ngày hè với những đường nét, màu sắc, âm thanh, hương thơm và cảnh vật hết sức cụ thể. Tất cả đều rõ nét trong bốn câu thơ (câu 2, 3, 4, 6). Màu lục của lá hoè làm nổi bật màu đỏ của hoa thạch lựu và ánh mặt trời buổi chiều như dát vàng lên những tán hoè xanh. Tiếng ve ngân như tiếng đàn. Những đoá sen hồng trong ao đang tỏa ngát mùi hương. Nhưng nếu chỉ như vậy thì bức tranh thiên nhiên kia có gì là độc đáo? Cái thần thái sinh động, đầy sức sống của bức họa Cảnh ngày hè không chỉ nằm trong sự giàu có về hình sắc, âm thanh đó mà chất chứa ở một nội lực căng tràn.

Cảnh vật đang ở vào lúc cuối ngày (lầu tịch dương mặt trời sắp lặn) nhưng sự sống thì không dừng lại. Có một cái gì đó thôi thúc tự bên trong đang ứa căng, tràn đây, không kìm lại được. Các từ đùn đùn (dồn dập tuôn ra), giương (giương rộng ra), phun, tiễn (ngát, nức) gợi tả sức sống căng đây chất chứa từ bên trong tạo vật, tạo nên những hình ảnh mới lạ, gây ấn tượng. Cây trước lầu, ngoài ao đều ở trạng thái tràn đầy sức sống, đua nhau trổ đang, khoe sắc, toả hương. Cây hòe trước sân lá lục đùn đùn, tán rợp giương ra. Trong khi cây lựu ở hiên còn liên tục phun những bông hoa đồ thắm thì sen hồng ngoài ao đã kịp nức mùi hương. Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du cũng có hai câu thơ viết về hoa thạch lựu:

Dưới trăng quyên đã gọi hè

Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông.

So sánh hình ảnh lửa lựu lập lòe với hình ảnh thạch lựu hiên còn phun thức đỏ, ta thấy cả Nguyễn Trãi và Nguyễn Du đều là những tâm hồn nghệ sĩ rất mực tinh tế. Nếu như Nguyễn Du thiên về tạo hình sắc thì Nguyễn Trãi thiên về tả sức sống. Cả hai nhà thơ đều đem đến cho người đọc những hình ảnh thật đẹp.

Giữa ngày hè, chẳng ai còn nghĩ đến sự tĩnh lặng, im ắng. Trong bức tranh thiên nhiên mà Nguyễn Trãi đang hoạ trước mắt người đọc bằng những con chữ, nhà thơ không quên đem vào đó thứ âm thanh đặc trưng của chiều hè ~ tiếng ve. Tiếng ve lúc chiều tà không gợi buồn mà trở thành tiếng đàn vang dội, râm ran khiến không khí trong lầu rộn rã hẳn lên. Cùng viết về cảnh mùa hè, các tác giả thời Hồng Đức lại đem đến cho người đọc một bức tranh với vẻ đẹp mộc mạc và có phần thô ráp:

Nước nồng sừng sực đầu rô trỗi

Ngày nắng chang chang lưỡi chó lè

(Lại vịnh nắng mùa hè, bài 3)

Trong cái nhìn đối sánh, chúng ta đều nhận thấy Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi có phần tinh tế hơn. Và cội nguồn vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên không chỉ nằm ở tài năng miêu tả của Nguyễn Trãi mà còn ở sự rung cảm của tâm hồn người nghệ sĩ. Qua bức tranh thiên nhiên sinh động, tràn đầy sức sống, người đọc thấy được sự giao cảm mạnh mẽ nhưng tỉnh tế của nhà thơ đối với cảnh vật. Tác giả biết hoà màu sắc, âm thanh, đường nét theo quy luật của cái đẹp trong hội họa, trong âm nhạc, làm cho bức tranh thiên nhiên vừa có hình, vừa có hồn, vừa gợi tả, vừa sâu lắng.

Nguyễn Trãi là nhà thơ của thiên nhiên: Non nước cùng ta đã có duyên. Tuy Một phút thanh nhàn trong thuở ấy đối với Nguyễn Trãi thật hiếm hoi nhưng trong hoàn cảnh nào tâm hồn thi nhân cũng rộng mở đón nhận thiên nhiên: Túi thơ chứa hết mọi giang san. Khoảnh khắc Rồi hóng mát thuở ngày trường đối với ông thật quý giá. Quý giá bởi chỉ lúc này hồn thơ Ức Trai mới được tự do cất cánh, lòng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống mới được cất thành những vần thơ trác tuyệt.

Như vậy, với Cảnh ngày hè, chúng ta không chỉ được chiêm ngưỡng bức tranh thiên nhiên độc đáo mà còn được cảm nhận sâu sắc về tấm lòng thiết tha với thiên nhiên và sâu xa hơn, đó còn là tấm lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của nhà thơ Nguyễn Trãi. .

Bài số 2

Nguyễn Trãi là một nhà thơ lớn của Việt Nam thời kỳ thơ ca trung đại. Ông là một trong những nhà thơ đi đầu trong phong trào thơ Nôm đường luật. Quốc âm thi tập được coi la tập thơ nôm cổ nhất còn lại cho đến ngày nay. Cảnh ngày hè là một bài thơ đặc sắc của nhà thơ Nguyễn Trãi trong tâp thơ Quốc âm thi tập. Bài thơ đã vẽ nên một bức tranh ngày hè tự nhiên, bình dì, qua đó cũng thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước và niềm mong ước cuộc sống bình yên, no đủ cho muôn dân.

Cảm nhận đầu tiên về bài thơ Cảnh ngày hè trong trái tim người đọc đó là một bức tranh thiên nhiên mùa hè với màu sắc tươi vui, rộn rã, đầy sức sống:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Ngay trong câu thơ mở đầu nhà thơ đã nói lên những ngày dài đằng đẵng nhàn rỗi của nhà thơ từ những ngày rời quan về ở ẩn. Và cũng từ những ngày nhàn rỗi này, nhà thơ mở rộng tâm hồn, hòa mình vào thiên nhiên rực rỡ. Thơ xưa thường đưa hình ảnh “tùng – cúc – trúc – mai” vào trang thơ. Nhưng nhà thơ Nguyễn Trãi lại đưa những thi liệu mới là những loài cây dân dã như “hòe”, “thạch lựu” vào thơ của mình. Cảnh vật mùa hè lần lượt hiện lên sống động với màu “lục” của tán “hòe” đang xòe tán rộng, vươn lên tỏa bóng mát.

Hè đến còn mang theo màu đỏ rực của “thạch lựu” và sắc hồng của những bông hoa sen trong ao “hồng liên trì”. Ở đây, nhà thơ đã rất thành công khi sử dụng các động từ mạnh “đùn đùn”, “phun” thể hiện một sức sống rất mãnh liệt từ bên trong cây hòe, cây lựu. Tất cả sức sống mãnh liệt ấy dường như đang muốn phun trào, muốn trỗi dậy vươn lên. Không chỉ màu sắc rực rỡ mà bức tranh mùa hè còn mang đến những mùi hương thơm ngát đặc trưng từ những bông sen, một hình ảnh ao sen quen thuộc trong đời sống cũng như trong thơ ca Việt Nam. Đọc những câu thơ của Nguyễn Trãi, người đọc liên tưởng tới một ý thơ khác trong thơ Nguyễn Du cũng viết về mùa hè đáng yêu, rực rỡ như thế:

“Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông”

Bên cạnh bức tranh thiên nhiên rực rỡ đầy màu sắc, những âm thanh trong cuộc sống của con người từ từ hiện lên:

“Lao xao chợ cá làng Ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Nhà thơ lắng nghe những âm thanh bình dị của đời thường từ xa vọng lại. Đó là tiếng “lao xao” của “chợ cá làng Ngư phủ”. Âm thanh bình dị ấy cho thấy con người vẫn đang bận rộn với cuộc sống thường ngày nơi chợ làng. Tiếp tục lắng nghe, Nguyễn Trãi còn cảm nhận được tiếng ve “dắng dỏi” bên “lầu tịch dương”. Không chỉ có con người, mà cả những chú ve cũng đang tất bậ trong những ngày hè, góp vào cảnh vật không gian ấy một tiếng ve vui tươi, đầy sức sống.

Hai từ láy “lao xao” “dắng dỏi” được đảo lên đầu câu thơ càng nhấn mạnh được âm thanh tươi vui, bức tranh sinh động cảnh ngày hè. Phải là một người có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế và yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống lắm, nhà thơ mới có thể quan sát tỉ mỉ, lắng nghe và cảm được sự phát triển, trỗi dậy của cỏ cây, hoa lá, của âm thanh sống động trước cuộc sống đời thường.

Trước cảnh vật ngày hè vui tươi, rộn rã, sức sống mãnh liệt cuùng cuộc sống tất bật đời thường của người dân lao động, nhà thơ Nguyễn Trãi đã bày tỏ nỗi niềm, khát vọng yên bình, no ấm cho muôn dân:

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương”

Trong ý thơ đặc sắc này, nhà thơ đã mượn điển tích tiếng đàn của Ngu Thuấn để giãi bày khát khao mãnh liệt. Ông mong ước có cây đàn để đánh lên khúc “Nam Phong” cho nhân dân nơi nơi “giàu đủ”, hạnh phúc. Đó chính là cái đẹp trong tâm hồn Nguyễn Trãi. Những ngày dài tưởng như về ở ẩn nhàn rỗi nhưng vẫn luôn đau đáu một nỗi niềm yêu nước, thương dân. Câu thơ cuối chỉ sáu từ với nhịp thơ 2/2/2 vang lên như tiếng lòng của nhà thơ, cảm xúc dồn nén chất chứa nhiều nỗi niềm sâu thẳm. Nó không chỉ có vậy, câu thơ còn bộc lộ tâm sự về thời thế lúc bấy giờ, mong một triều đình anh minh giúp cho quốc thái dân an.

Bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi đã rất thành công vẽ nên một bức tranh ngày hè rực rỡ, đầy sức sống. Qua đó bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước và niềm khát khao cháy bỏng luôn đau đáu trong tim nhà thơ về một cuộc sống bình yên, no đủ cho muôn dân. Tuy bài thơ cách chúng ta hàng bao thế kỷ, nhưng vẻ đẹp giá trị thẩm mĩ và nhân văn vẫn còn sống mãi trong trái tim người đọc.

Bài số 3

Nguyễn Trãi không chỉ là một nhân vật lịch sử, một nhà quân sư tài ba, một nhà chính trị tài giỏi mà còn là một nhà thơ xuất sắc. Các tác phẩm mà ông để lại đều hàm chứa những ý nghĩa triết lý sâu xa về nhân sinh, nhân tình, thế thái. Bên cạnh những tác phẩm về chính trị thì Nguyễn Trãi cũng có rất nhiều những tác phẩm thơ trữ tình hấp dẫn người đọc. Một trong những bài thơ trữ tình đó là Cảnh ngày hè.

Bài thơ thuộc chùm thơ Bảo kính cảnh giới của Nguyễn Trãi. Vị trí trong chùm thơ là bài số 43. Đây cũng có thể coi là một bài thơ trong số những bài thơ hay nhất của chùm thơ này. Bài thơ được sáng tác khi nhà thơ đã cáo quan về ở ẩn chốn quê nhà.

Bốn câu thơ đầu nhà thơ như tâm sự với người đọc về hoàn cảnh ngắm thiên nhiên và vẽ bức tranh thiên nhiên bằng thơ độc đáo và đặc sắc:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Nhàn rỗi ở chốn quê nhà, nhà thơ không biết làm gì nên ngắm cảnh hay chính vì tâm hồn yêu thiên nhiên và sự hòa hợp với thiên nhiên khiến cho nhà thơ có những giây phút bắt gặp những hình ảnh đẹp của mùa hè. Hiểu theo cách nào cũng đúng, ở đây nhà thơ giới thiệu hoàn cảnh sống nhàn hạ của mình chốn quê nhà. Ông không còn phải cảnh giác với ai, không phải nhìn mặt của người ta mà sống nữa. Thay vào đó bây giờ ông có thể làm những gì mình thích mà không sợ ai để ý. Lão nông dân ngồi thư thái ngắm nhìn đất trời mùa hạ. Những đám hoa hòe xanh ngát từng lớp một như đẩy nhau cao lên choáng ngợp, những bông hoa thạch lựu cũng bắt đầu khoe mình rực rỡ trước ánh nắng mặt trời.

Bình thường màu hoa vốn đã đỏ thắm và tươi đẹp nhưng trước ánh nắng chói chang của mùa hè, màu hoa ấy lại càng thêm tươi tắn và kiều diễm hơn. Có thể nói màu đỏ là màu nóng nhất trong những gam màu nóng. Vậy mà hoa lựu đã tự mang trên mình gam màu nóng nhất ấy. Trong bài thơ nọ cũng có nói:

“Dưới trăng quyên đã gọi hè

Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông”

Hoa lựu màu rực như màu lửa vậy, tuy cùng miêu tả màu đỏ của hoa lựu nhưng Nguyễn Trãi không đi theo lối cũ, không so sánh màu hoa như màu lửa mà dùng từ “phun” để diễn tả mùa hoa tươi mới. Những cánh hoa ngập tràn sắc đỏ tươi vừa mới được bà mẹ thiên nhiên phun lên rạng rỡ. Một loài hoa không thể thiếu trong mùa hè đó là hoa sen. Những đóa sen thơm ngát trong đầm mặc kệ cho bùn bám trên thân trên lá. Sen hồng thanh khiết như người phụ nữ Việt Nam dẫu chân lấm tay bùn nhưng vẫn đẹp thuần khiết. Hương sen thơm phả, “tiễn” vào trong gió để cho không khí làng quê trong lành hơn.

Nếu như bốn câu thơ đầu nhà thơ vẽ lên một bức tranh thiên nhiên ngày hè với gam màu chủ đạo là gam màu nóng thì bốn câu thơ sau nhà thơ vẽ lên một bức tranh sinh hoạt đời thường nơi thôn quê. Và từ bức tranh ấy nhà thơ thể hiện ước vọng của cá nhân mình:

“Lao xao chợ cá làng Ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Lẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương”

Bức tranh sinh hoạt hiện lên với hình ảnh của một phiên chợ cá làng Ngư phủ. Phiên chợ ngày nào cũng diễn ra nhưng sao hôm nay “lao xao” thấy lạ. Hay cũng có lẽ do nhà thơ hôm nay mới để ý thấy âm thanh vui tươi của chợ cá ấy. Âm thanh ấy có thể là âm thanh bình thường nhưng âm thanh ấy lại trở nên đặc biệt khi diễn tả nhịp điệu của cuộc sống nông thôn. Cuộc đời là vậy có nhiều thứ ở hoàn cảnh này là điều quá đỗi bình thường nhưng ở hoàn cảnh khác nó lại trở thành một điều đặc biệt. Vì thế chúng ta không nên xem thường những điều giản dị nhất, nhỏ nhất. Hè về là thời gian cho những chú ve cất giọng hát của mình, phô ra cho thiên hạ cái dàn đồng ca nhiều màu sắc của họ hàng mình. Những tiếng ve “dắng dỏi” thể hiện sự rộn ràng của ngày hè.

Tóm lại hai âm thanh ấy đều là những âm thanh đời thường giản dị, không có gì là đặc biệt nhưng cũng chính hai âm thanh ấy lại là biểu hiện cho âm thanh của cuộc sống con người. Nơi thôn quê thanh bình, mùa hè đến không hề ngột ngạt khó chịu như chốn quan trường, mùa hè ở đây rộn ràng và vui vẻ với những thành quả lao động sau một ngày vất vả ngược xuôi. Tức cảnh sinh tình nhà thơ mong muốn nhân dân ở đâu cũng được sống no ấm như nhân dân nơi này. Dù cuộc sống không quá giàu có về tiền bạc nhưng lúc nào họ cũng giàu có về tinh thần và đủ ăn đủ mặc. Nhà thơ mong muốn làm một việc tốt như vua Ngu Thuấn đã giúp nhân dân của mình.

Có thể nói Cảnh ngày hè là một bài thơ vừa có nội dung ý nghĩa lại vừa có nhiều nét đặc sắc về nghệ thuật. Bài thơ xứng đáng là một trong những bài thơ trữ tình hay nhất của Nguyễn Trãi. Bên cạnh đó, qua bài thơ ta càng thêm yêu quý nhà thơ bởi tấm lòng yêu nước thương dân, tình yêu thiên nhiên yêu con người lao động của ông không có gì có thể so sánh được.

Bài số 4

Cảnh ngày hè” là một trong số những bài thơ vô cùng độc đáo của Nguyễn Trãi viết về khung cảnh vùng thôn quê khi ông rời bỏ chốn thị phi, tránh xa những tranh giành xô bồ của cuộc sống để trở về với nơi mình sinh ra, cảm nhận sự yên bình thanh tịnh qua những hình ảnh thân thuộc, xuyên suốt bài thơ là vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên qua lăng kính của tác giả từ cảnh vật đến con người.

Mở đầu bài thơ là một cuộc sống an nhàn chốn thôn quê, nhưng bên cạnh sự an nhàn đó là nhiều nỗi niềm mà ông cất giấu bên trong:

Rồi hóng mát thuở ngày trường

Ngày hè của ông là một ngày dài ngồi hóng mát, chẳng khó để hình dung ra khung cảnh giữa cái nắng oi ả của ngày hè với những cơn gió thoáng qua, nằm dưới bóng mát của gốc cây để tận hưởng sự yên bình của vùng quê, chẳng cần đi đâu xa cũng có thể cảm nhận được hết những nét đẹp đặc trưng đó, nhưng đối với ông thì hóng mát chẳng mấy nhàn nhã, chẳng mấy thư thái, ẩn sâu bên trong đó là một bầu tâm sự, một nỗi lo sâu nặng cho dân, cho nước, sự hối tiếc về bản thân khi không thể một mình nuôi dưỡng ý tưởng trước một xã hội với những con người tham lam danh vọng quyền quý. Với ông việc hóng mát khi đất nước còn nhiều điều dang dở chỉ là một cách giúp ông quên đi phần nào nỗi lo âu ở trong lòng. Rồi bức tranh ngày hè trở nên rực rỡ hơn bao giờ hết khi những hình ảnh được ông thể hiện ra.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Mỗi vùng nông thôn có một nét đẹp riêng, nét đẹp của quán nước, gốc đa, sân đình, ao cá, cánh diều… Đối với tác giả, vùng quê hiện lên rất riêng biệt, đó là hình ảnh hòe buông sắc lục bao trùm lên không gian, cảnh vật xung quanh tạo bởi một màu xanh đặc trưng vốn có, chính màu xanh đó đã mở rộng không gian, tạo cảm giác thư thái giữa những ngày hè, đan xen giữa vẻ đẹp đó là hình ảnh thạch lựu tô điểm thêm sắc đỏ trước hiên nhà, cùng với đó là sắc hồng của những bông hoa sen còn ngát hương thơm. Tất cả như hòa quyện vào với nhau để tôn lên vẻ đẹp vốn có đó, trước những vẻ đẹp cũng là đôi chút sự tiếc nuối khi cơn gió thổi qua đem theo hương thơm nhè nhẹ đi mất. Phải là một con người tinh tế mới có thể cảm nhận tỉ mỉ được những vẻ đẹp đó, một vẻ đẹp giúp tác giả phần nào giảm bớt đi những âu lo tồn tại ở trong lòng. Không chỉ dừng ở đó, tác giả còn cảm nhận thông qua những hoạt động, âm thanh diễn ra xung quanh mình

Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Vùng quê nghèo thường có những khu chợ đông vui, tấp nập như những ngày tết, lễ, hình ảnh những bà cụ ngồi bên những mớ rau, hay những đứa trẻ chạy theo mẹ trên con đường làng chẳng còn mấy xa lạ với những khu chợ nơi đây, khu chợ mà đối với tác giả đem lại âm thanh “Lao xao”, âm thanh đó cũng đồng nghĩa với sự ấm no hạnh phúc, thái bình mà một vùng quê đang được thừa hưởng, không có chiến tranh, không có loạn lạc, chỉ có tiếng cười nói xen lẫn những tiếng ve mỗi khi chiều tà buông xuống, buổi chiều làm cho cái nắng trở nên nhẹ nhàng, đây cũng là lúc vùng thôn quê trở nên đẹp nhất. Và vẻ đẹp đó khiến tác giả có một khao khát, khao khát không phải cho bản thân mà cho nhân dân, cho những con người nơi đây

Dẽ có ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ, khắp đòi phương

Ngay lúc này đây, trước những khung cảnh đó, tác giả chỉ muốn có khúc đàn Nam Phong của vua Thuấn, một vị vua mà dưới thời của ông thái bình thịnh trị, dùng tiếng đàn lồng vào cuộc sống êm đềm vẫn đang diễn ra đó để cầu mong cuộc sống đó mãi mãi diễn ra như thế, và đối với ông đó cũng chính là mong muốn mà ông lo lắng suốt cuộc đời của mình. Và bên cạnh sự thái bình an nhiên thì mong ước tiếp theo của ông là dân giàu, dân giàu để lo được cho cuộc sống của bản thân, không phải lo nghĩ để dùng tài năng cống hiến cho đất nước, dân giàu thì nước mới giàu, dân giàu thì nước mới có thể phát triển hơn nữa.

Bức tranh thiên nhiên mà Nguyễn Trãi vẽ ra thật đẹp, một bức tranh hoàn hảo phác họa vẻ đẹp vốn có mà thiên nhiên ban tặng cho quê hương ông, ẩn sâu bên trong đó là một con người với tấm lòng nhân đạo luôn đặt nhân dân lên hàng đầu, lo lắng cho dân cho nước dù đã ở tuổi xế chiều.

Bài số 5

Bài thơ “Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi là bài số 43 trong số 61 bài thơ của mục Bảo kính cảnh giới (thuộc phần Vô đề của tập thơ Quốc âm thi tập). Nổi bật lên trong bài thơ là bức tranh thiên nhiên được nhà thơ khắc họa thật sinh động.

Câu thơ mở đầu đọc lên nghe thật êm đềm gợi một cuộc sống yên bình, thư thái: “Rồi hóng mát thuở ngày trường”. Từ “rồi” ở đây có nghĩa là rảnh rỗi, nhàn hạ. Rảnh rỗi trong suốt “ngày trường” có nghĩa là ngày dài, để ngồi “hóng mát” - một hoạt động an nhàn, tĩnh tại, thư thái. Từ đó ta thấy được tâm thế an nhàn, thảnh thơi của tác giả. Nguyễn Trãi đã một đời bận rộn, tận tâm vì đất nước, chính lúc này là những giây phút rảnh rỗi hiếm hoi của cuộc đời.

Nhờ có vậy, ông được gần gũi với thiên nhiên hơn. Bức tranh cảnh ngày hè nổi lên với bức tranh thiên nhiên ngày hè rực rỡ:

“Hoè lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Nguyễn Trãi cảm thấy say mê, thích thú trước vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Cây hoa hòe có sức sống mãnh liệt giờ tán là xanh che phủ cả khoảng không gian. Cùng với sắc đỏ của cây thạch lựu tô đậm thêm cho khung cảnh. Ao sen tỏa hương ngan ngát bay theo làn gió. Tác giả đã sử dụng các động từ: “rợp, đùn, tiễn” khiến cho người đọc thấy được cảm giác sức sống trỗi dậy của cảnh vật mùa hè. Bức tranh ngày hè hiện lên tràn đầy màu sắc của sự tươi mới, sức sống căng tràn. Không chỉ cảm nhận thiên nhiên xung quanh bằng thị giác. Nhà thơ còn cảm nhận bằng cả thính giác:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Việc sử dụng nhiều từ Hán Việt như “ngư phủ, cầm ve, tịch dương” kết hợp nhuần nhuyễn với những từ thuần Việt như “lao xao”, dắng dỏi” tạo nên vẻ đẹp vừa mộc mạc, bình dị, vừa trang trọng tao nhã. Đó là âm thanh từ làng chợ cá, của tiếng ve râm ran mỗi độ hè về. Thứ âm thanh của một cuộc sống yên bình.

Như vậy, qua phân tích trên, người đọc có thể cảm nhận được một bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống qua bài thơ “Cảnh ngày hè”.

Bài số 6

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

“Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông”

Bên cạnh bức tranh thiên nhiên rực rỡ đầy màu sắc, những âm thanh trong cuộc sống của con người từ từ hiện lên:

“Lao xao chợ cá làng Ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương”

Bài số 7

Nguyễn Trãi là một nhân vật toàn tài hiếm có của lịch sử trung đại Việt Nam. Ông là nhà quân sự, nhà văn hóa lớn với tấm lòng yêu nước thương dân trong bất cứ hoàn cảnh nào. Ông cũng là người đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển của thơ ca tiếng Việt. Nhắc đến Nguyễn Trãi, người ta không thể không nhắc đến một tập thơ được xem là tác phẩm mở đầu cho văn học chữ Nôm - "Quốc âm thi tập". "Cảnh ngày hè" là một bài thơ tiêu biểu. Bài thơ là nỗi niềm và cảm xúc của Nguyễn Trãi trước bức tranh ngày hè.

"Cảnh ngày hè" là bài thơ thứ 43 trong 61 bài trong chùm thơ "Bảo kính cảnh giới" là một bài thơ hay của "Quốc âm thi tập". Bài thơ tả cảnh ngày hè, cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời yêu, nhân dân, yêu đất nước.

Sau câu thơ đầu tiên là cảm xúc của nhà thơ trước bức tranh cảnh ngày hè. Mở đầu bài thơ là câu thơ sáu chữ với nhịp 1/2/3 chậm rãi: "Rồi hóng mát thuở ngày trường". Chữ "rồi" là điểm nhấn đặt ở đầu câu, gợi trạng thái con người nhàn nhã, không vướng bận điều gì. "Ngày trường" có nghĩa là ngày hè dài. Câu thơ mở ra tâm thế nhàn hạ, ung dung của Ức Trai trước cảnh ngày hè. Đó cũng là tư thế ung dung, nhàn hạ của con người trong văn học trung đại. Bức tranh ngày hè hiện lên qua hình ảnh ba loại cây đặc trưng của mùa hè. Mỗi loài cây đều được miêu tả bằng những tính từ chỉ màu sắc và những động từ mạnh:

"Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương"

Cây hòe với màu xanh lục như cuộn lên từng khối biếc, từng chùm cứ như sinh sôi ngay trước mắt, cành lá xanh tươi tỏa rộng. Hoa lựu rừng rực sắc đỏ đồng loạt phun trào. Động từ "phun" diễn tả sức sống như bật ra, trào ra. Màu đỏ của hoa lựu như một nét rực rỡ trên nền xanh của lá. Điểm nhìn của nhà thơ từ tầng không tới hiên nhà tới tầng thấp là hoa sen để nhận ra sen hồng đã ngát mùi hương. "Tiễn" là ngát, là nức. Hương thơm tỏa ra khắp không gian, sức sống chất chứa từ bên trong đang phun trào. Thiên nhiên ở đây không tĩnh mà động, tưởng như sức sống bên trong đang trào ra: màu xanh của hòe, màu đỏ của lựu, màu hồng của sen đã được thôi thúc từ bên trong không kìm lại được mà tuôn trào hết lớp này đến lớp khác. Tất cả như hô ứng, đua nhau khoe sắc tỏa hương hợp thành vẻ toàn thực của mùa hè.

Bức tranh ngày hè rực rỡ sắc màu giờ đây còn rộn rã âm thanh. Đó là tiếng lao xao chợ cá làng chài vọng đến gợi sự đông đúc, nhộn nhịp với cuộc sống ấm no của con người: "Lao xao chợ cá làng ngư phủ". Nó có thể là một phiên chợ có thật nhưng rất có thể đó là những âm thanh vọng lên trong tâm tưởng nhà thơ khi hướng về cuộc sống. Đó là âm thanh cuộc sống nơi dân dã, nơi làng quê. Cái "lao xao" gọi sự ồn ào, náo nhiệt, gợi vẻ sầm uất của cuộc sống xung quanh, là những xôn xao vang lên giữa nhịp sống hài hòa trường cửu của vũ trụ,...

Vẫn bằng một cái nghiêng tai rất sầu, nhà thơ đón bắt được một âm thanh rất quen dắng dỏi trong chiều tà: "Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương". Nắng tắt, chiều tàn, màn đêm đang buông xuống, cho dù là chốn lầu tịch dương thì cũng khó lòng tránh khỏi cảm giác quạnh hiu, cô độc. Dường như ấn tượng ảm đạm của triều tà hoàn toàn xua tan khi nhạc ve dắng dỏi, là âm thanh mạnh mẽ, dứt khoát l, trầm bổng ngân vang trong cảm nhận của tác giả. Âm thanh ấy trong cảm nhận của tác giả như tiếng đàn. Phải có một tâm hồn nhạy cảm, háo hức hướng về cuộc sống, Nguyễn Trãi mới có thể nghe được âm thanh như thế. Thời gian và cảnh vật đang ở cuối ngày nhưng sự sống dường như vẫn không dừng lại. Thêm một lần ta hiểu hơn niềm tha thiết hướng về cuộc sống của tác giả, hiểu hơn về tâm hồn luôn hướng về cuộc đời với nhiều ước vọng của Nguyễn Trãi.

Và trong khoảnh khắc đẹp đẽ ấy, tiếng Ngu cầm trong tưởng tượng được cất lên:

"Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,

Dân giàu đủ, khắp đòi phương"

Hai câu thơ kết sử dụng điển "Ngu cầm" kể câu chuyện về cây đàn của vua Ngu Thuấn ca ngợi nền thái bình thịnh trị với niềm vui sống tự hào. Hai từ "dẽ có" - lẽ ra nên có, nổi lên trong câu thơ khi sử dụng điển tích "Ngu cầm" là mong ước có được cây đàn vua Nghiêu, vua Thuấn. Đó là ước mong được hòa điệu, được san sẻ niềm vui sống trong cảnh thái bình nhân dân. Cao hơn là một niềm mong mỏi về một cuộc sống an lạc cho người dân khắp mọi phương trời được duy trì vĩnh viễn như thời vua Nghiêu, vua Thuấn. Có phải vì thế khi nghe kỹ tình thơ, ý thơ, ta nhận ra trong hai chữ "dẽ có" một chút gì ưu tư, luyến tiếc và cả một chút ngậm ngùi. Những cảm xúc từ từ trở thành nét bất biến trong vẻ đẹp nhân cách lớn lao của Nguyễn Trãi được hậu thế muôn đời tôn quý, mới thấy cội nguồn vui sống của Nguyễn Trãi vẫn là cảnh quốc thái dân an. Chừng nào nhân dân chưa được thái bình thì ngày hè dẫu tưng bừng đến mấy thì niềm vui cũng không được trọn vẹn. Ước vọng ấy nâng tầm Nguyễn Trãi ngang tầm tư tưởng của một đấng quân vương. Cả bài thơ có tám câu, đến tận câu cuối chữ "dân" mới xuất hiện nhưng thực sự nó là cái nền chính, linh hồn bài thơ, thực sự là chìa khóa giải mã cho cái bất thường, cho cái dằng dặc của ngày hè.

Cả bài thơ tạo thành một liên tưởng thơ độc đáo với kết cấu đầu cuối tương ứng. Bài thơ có sự sáng tạo hình thức thơ thất ngôn xen lục ngôn tạo sự phá cách trong nhịp điệu, ngôn từ biểu cảm giàu sức gợi tài tình. Tất cả tạo nên một nhân cách nhà thơ ưu ái với dân, với nước. Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên nhưng trên hết vẫn là tấm lòng của ông tha thiết với con người, với dân, với nước. Ước mơ đó, tấm lòng đó thể hiện tư tưởng thân dân của Nguyễn Trãi. Với ngày hôm nay nó vẫn mang ý nghĩa thẩm mỹ và nhân văn sâu sắc.

Bài thơ đẹp như một bức tranh thi trung hữu họa. Bài thơ giúp ta hiểu hơn về tâm hồn, nhân cách của Nguyễn Trãi, bồi đắp cho chúng ta niềm yêu nước, thương dân trong trái tim.

Bài số 8

Nguyễn Trãi là một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Ông để lại cho đời sau nhiều tác phẩm có giá trị lớn. Nếu như “Bình Ngô đại cáo” của ông mang đầy nhiệt huyết, lòng tự tôn dân tộc thì bài thơ “Cảnh ngày hè” là một bức tranh về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.

Mở đầu bài thơ “Cảnh ngày hè” là sáu câu thơ miêu tả cảnh ngày hè:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Lao xao chợ cá làng Ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Tác giả đã đón nhận cảnh ngày hè trong tư thế ung dung, thoải mái khi ở ẩn. Bức tranh vào ngày hè được tác giả vẽ lên thật rực rỡ và tươi đẹp với nhiều màu sắc. Đó là màu xanh của cây hòe, màu đỏ của hoa lựu, màu hồng của hoa sen, màu vàng lung linh của ánh nắng chiều. Tất cả hòa quyện lại với nhau. Tạo nên cảnh vật đặc trưng của mùa hè. Không chỉ cảm nhận bằng thị giác, tác giả còn cảm nhận cảnh vật bằng thính giác và khứu giác. Ông thấy mùi hương của ao sen, thấy âm thanh “lao xao” của làng chài, “dắng dỏi” của tiếng ve. Bức tranh cảnh ngày hè đã trở nên sinh động hơn, đặc sắc hơn với âm thanh và mùi vị. Mặc dù khung cảnh mà tác giả miêu tả là cuối ngày, khi mặt trời lặn nhưng mọi vật vẫn tràn đầy sức sống với những từ ngữ "đùn đùn", "giương", "phun", "tiễn", "lao xao", "dắng dỏi". Những từ ngữ đó cũng góp phần thể hiện những điều trong lòng tác giả - ước mong được cống hiến cho nhân dân, cho đất nước. Nhiệt huyết đó như muốn phun ra, trào ra và lan tỏa đi khắp nơi. Trong sáu câu thơ này, tác giả đã thay đổi, không đi theo tính quy phạm của văn học phong kiến nữa. Ông miêu tả cảnh ngày hè với những sự vật vô cùng gần gũi với cuộc sống hằng ngày. Hai câu cuối của bài thơ đã được tác giả gửi gắm trọn vẹn tâm tư và suy nghĩ:

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương”

Tuy tác giả đón nhận cảnh ngày hè với tư thế ung dung trong một ngày nhàn rỗi nhưng ông vẫn luôn suy nghĩ, lo lắng cho nhân dân, cho đất nước. Cảm nhận cảnh ngày hè nhưng tác giả vẫn quan tâm tới cuộc sống của nhân dân. Thế nên ông nghe thấy âm thanh tấp nập, lao xao của làng chài. Ông quan tâm tới nhân dân, lo cho dân cho nước. Chính vì vậy, ông ước mong mình có cây đàn của vua Ngu Thuấn. Với cây đàn đó, Nguyễn Trãi có thể mang tới cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân và đất nước.

Bài thơ “Cảnh ngày hè” được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật có chen hai câu thơ lục ngôn. Tuy vậy, nhà thơ lại không tuân theo bố cục: đề - thực - luận - kết của thể thơ Đường luật. Chính vì thế, bài thơ mang nét đặc sắc riêng của một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc Việt Nam. Không chỉ thế, bài thơ còn có hình ảnh hoa lựu khiến ta liên tưởng tới hai câu thơ của Nguyễn Du:

“Đầu tường hoa lựu lập lòe đơm bông”

Câu thơ của Nguyễn Du mang đậm chất tạo hình nhưng câu thơ của Nguyễn Trãi lại thể hiện được cá tính về nhiệt huyết của mình. Điều đó cho thấy rõ hơn tài năng của Nguyễn Trãi về thơ văn.

Bài thơ "Cảnh ngày hè" đặc sắc về cả nội dung và nghệ thuật. Qua đó, ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. Ông là người yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước. Nhưng trên hết, ông là một người vừa có tài, vừa có tâm bởi ông luôn lo lắng cho nhân dân, cho đất nước. Ông muốn cống hiến nhiệt huyết của mình để nhân dân hạnh phúc, ấm no, đất nước giàu mạnh. Tư tưởng của Nguyễn Trãi như một bài học gửi gắm cho thế hệ trẻ về lòng yêu nước, ước mong cống hiến cho đất nước.

Bài số 9

Trong những ngày từ quan về ở ẩn tại Côn Sơn, Nguyễn Trãi đã viết nhiều bài thơ đặc sắc, trong số đó có bài số 43 trong chùm thơ Bảo kính cảnh giới. Bài thơ là bức tranh phong cảnh mùa hè độc đáo nhưng thấp thoáng là niềm tâm sự của tác giả.

Câu thơ đầu tiên, ta đọc lên thoáng qua sao có vẻ an nhàn, êm đềm thanh thoát đến thế:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường”.

Nguyễn Trãi kia! Ông đang ngồi dưới bóng cây nhàn nhã như hóng mát thật sự. Việc quân, việc nước chắc đã xong xuôi, ông mới trở về với cuộc sống đơn sơ, giản dị, mộc mạc mà chan hòa, gần gũi với thiên nhiên. Một số sách dịch là “Rỗi, hóng mát thuở ngày trường”. Nhưng “rỗi” hay “rồi” cũng đều gây sự chú ý cho người đọc. Rảnh rỗi, sự việc đều xong xuôi, đã qua rồi. “Ngày trường” lại làm tăng sự chú ý. Cả câu thơ không còn đơn giản là hình ảnh của Nguyễn Trãi ngồi hóng mát mà nó lại toát lên nỗi niềm, tâm sự của tác giả “Nhàn rỗi ta hóng mát cả một ngày dài”. Một xã hội đã bị suy yếu, nguyện vọng, ý chí của tác giả đã bị vùi lấp, không còn gì nữa, ông đành phải rời bỏ, từ quan để về ở ẩn, phải đành “hóng mát” cả ngày trường để vơi đi một tâm sự, một gánh nặng đang đè lên vai mình. Cả câu thơ thấp thoáng một tâm sự thầm kín, không còn là sự nhẹ nhàng thanh thản nữa.

Về với thiên nhiên, ông lại có cơ hội gần gũi với thiên nhiên hơn. Ông vui thú, say mê với vẻ đẹp của thiên nhiên.

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Cảnh mùa hè qua tâm hồn, tình cảm của ông, thiên nhiên bừng bừng sức sống. Cây hòe lớn lên nhanh, tán nó càng lớn dần lên có thể như một tấm trướng rộng căng ra giữa trời với cành lá xanh tươi. Những cây thạch lựu còn phun thức đỏ, ao sen tỏa hương, màu hồng của những cành, hoa điểm tô sắc thắm. Qua lăng kính của Nguyễn Trãi: sức sống vẫn bừng bừng, tràn đầy, cuộc đời là một vườn hoa, một khu vườn thiên nhiên muôn màu muôn vẻ. Cảnh vật như cổ tích có lẽ bởi nó được nhìn bằng con mắt của một thi sĩ đa cảm, giàu lòng ham sống với đời...

Qua cảnh mùa hè, tình cảm của Nguyễn Trãi cũng thể hiện một cách sâu sắc:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”.

“Chợ” là hình ảnh của sự thái bình trong tâm thức của người Việt. Chợ đông vui thì nước thái bình, thịnh trị, dân giàu đủ ấm no; chợ tan rã thì dễ gợi hình ảnh đất nước có biến có loạn, có giặc giã, có chiến tranh, đao binh... lại thêm tiếng ve kêu lúc chiều tà gợi lên cuộc sống nơi thôn dã. Chính những màu sắc nơi thôn dã này làm cho tình cảm ông thêm đậm đà sâu sắc và gợi lại ý tưởng mà ông đang đeo đuổi:

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương".

“Dân giàu đủ", cuộc sống của người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc là điều mà Nguyễn Trãi từng canh cánh và mong ước. Ở đây, ông đề cập đến Ngu cầm vì thời vua Nghiêu, vua Thuấn nổi tiếng là thái bình thịnh trị. Vua Thuấn có một khúc đàn “Nam Phong” gảy lên để ca ngợi nhân gian giàu đủ, sản xuất ra nhiều thóc lúa ngô khoai. Cho nên, tác giả muốn có một tiếng đàn của vua Thuấn lồng vào đời sống nhân dân để ca ngợi cuộc sống của nhân dân ấm no, vui tươi, tràn đầy âm thanh hạnh phúc. Những mơ ước ấy chứng tỏ Nguyễn Trãi là nhà thơ vĩ đại có một tấm lòng nhân đạo cao cả. Ông luôn nghĩ đến cuộc sống của nhân dân, chăm lo đến cuộc sống của họ. Đó là ước mơ vĩ đại. Có thể nói: dù triều đình có thể xua đuổi Nguyễn Trãi nhưng ông vẫn sống lạc quan yêu đời, mong sao cho ước vọng lý tưởng của mình được thực hiện để nhân dân có một cuộc sống ấm no.

Bài thơ này đã làm rõ nỗi niềm tâm sự của Nguyễn Trãi trong thời gian ở Côn Sơn với tấm lòng yêu nước thương dân vẫn ngày đêm “cuồn cuộn nước triều Đông”. Ông yêu thiên nhiên cây cỏ say đắm. Và có lẽ chính thiên nhiên đã cứu Nguyễn Trãi thoát khỏi những phút giây bi quan của cuộc đời mình. Dù sống với cuộc sống thiên nhiên nhưng Ức Trai vẫn canh cánh “một tấc lòng ưu ái cũ”. Nguyễn Trãi vẫn không quên lí tưởng nhân dân, lí tưởng nhân nghĩa, lí tưởng mong cho thôn cùng xóm vắng không có một tiếng oán than, đau sầu.

Bài số 10

Nguyễn Trãi (1380 - 1442), vị anh hùng dân tộc, "tấm lòng sáng tựa sao Khuê" (lời vua Lê Thánh Tông) dù trong bất kì hoàn cảnh nào cũng không nguôi tâm nguyện hướng về dân về nước. Ngay cả khi bị nghi kỵ, phải lui về quê ngoại Côn Sơn, ông vẫn bộc bạch nỗi lòng tha thiết cháy bỏng trong cuộc sống tưởng như chỉ biết vui vầy cùng mây núi cỏ cây. Nỗi lòng ấy bộc lộ rõ nét trong chùm thơ 61 bài Bảo kính cảnh giới. Đặc biệt, bài thơ số 43 chan chứa bao khát vọng hướng đến cuộc đời, nhân dân.

Bảo kính cảnh giới (Gương báu răn mình) lấy những bài học từ thiên nhiên vĩ đại để nhà thơ soi chiếu lòng mình. Ta không chỉ gặp tấm lòng yêu thiên nhiên của một nghệ sĩ lớn mà còn thấu hiểu tâm sự của người anh hùng luôn canh cánh bên lòng nỗi niềm "ưu quốc ái dân". Suy ngẫm và cảm xúc của nhà thơ giúp chúng ta hình dung một nhân cách lớn. Bài thơ bắt đầu bằng hoàn cảnh hưởng nhàn bất đắc dĩ:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường”

Nhịp thơ thật lạ lùng như kéo dài cảm giác của một ngày "ăn không ngồi rồi": tạo điểm nhấn ở một nhịp đầu tiên, sau đó là năm chữ nối thành một hơi thở như tiếng thở dài. Rõ ràng nhà thơ nói về việc hóng mát mà không hề đem lại cảm nhận nhàn tản thật sự. Hai chữ ngày trường lại hiện ra bao nỗi chán chường của một ngày dài vô vị. Hưởng nhàn mà không hề thư thái! Có thể đó sẽ là khởi nguồn cho bao nỗi bực dọc trút ra của con người bất đắc chí. Thế nhưng, tất cả tâm tư đã dồn nén lại khi nhà thơ đối diện với một thiên nhiên mãnh liệt đầy sức sống:

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Ba câu thơ đem lại một bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc, cùng những hình ảnh đặc trưng của không gian mùa hè. Trước hết, đó là hòe buông sắc lục như một chiếc lọng khổng lồ bao trùm lên cảnh vật, tạo cảm giác về một không gian xanh. Cái nhìn thiên nhiên của Nguyễn Trãi luôn có sức bao quát, vừa gợi sức sống của không gian trong động từ đùn đùn, vừa gợi cảm giác phóng khoáng trong một chữ rợp. Tầm nhìn trải từ gần ra xa, theo quy luật đăng đối ở hai câu tả thực, khéo léo đan cài sắc đỏ của thạch lựu trước hiên nhà cùng sắc hồng của ao sen. Câu trên tả sắc, câu dưới gợi hương. Thiên nhiên ấy cũng chứa chan bao cảm xúc, lúc dịu nhẹ lan tỏa lúc bừng bừng phun trào. Để rồi cuối cùng đọng lại cảm giác man mác tiếc nhớ làn hương thanh thoát của sen hồng lúc cuối hè. Phải là một người có tâm hồn tinh tế mới cùng một lúc diễn tả được nhiều cảm giác trong chỉ vài ba câu thơ cô đọng. Giữa khung cảnh thiên nhiên ấy, nhà thơ dường như cũng khôn nguôi bao nỗi niềm bực dọc, để lòng mình hòa cùng thiên nhiên đầy sức sống. Không chỉ nhìn bằng mắt mà Nguyễn Trãi còn trải lòng lắng nghe những thanh âm muôn vẻ của thiên nhiên:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”

Có một sự chuyển đổi cảm xúc trong cách lắng nghe những âm thanh của cuộc sống. Giờ đây, những thanh âm lại được cảm nhận từ xa đến gần, từ lao xao đến dắng dỏi. Thiên nhiên không hề tĩnh lặng u trầm trong thời điểm chiều buông mà trái lại rất sôi động và gần gũi với tấm lòng thiết tha yêu sự sống của nhà thơ. Lao xao là âm thanh gợi rõ cuộc sống thanh bình của những người dân chài, cảnh mua bán tấp nập mà không quá ồn ào để khuấy động không gian hưởng nhàn của nhà thơ. Dường như Nguyễn Trãi đã chủ động hướng lòng mình về với chợ cá, làng ngư phủ để thấy bản thân không xa với đời thường.

Âm vang cuộc sống thực ấy tạo thành mối dây liên hệ giữa nhà thơ với nhân dân, mang lại niềm vui xôn xao trong một buổi chiều dễ tạo cho nhà thơ nỗi buồn, cấu trúc đăng đối đã tạo nên sự hòa điệu giữa con người với thiên nhiên trong sự cân xứng làng ngư phủ - bóng tịch dương mang đậm sắc thái trang trọng cổ điển. Nghệ thuật tương phản tạo nên một cảm hứng hết sức mới mẻ trong thơ Nguyễn Trãi khi ấn tượng ám ảnh nhà thơ không phải ánh tịch dương ảm đạm mà lại là âm thanh dắng dỏi cầm ve. Sự liên tưởng bất ngờ và độc đáo này đã chứng tỏ rõ phẩm chất nghệ sĩ của Nguyễn Trãi. Tiếng ve đặc trưng của mùa hè đến cùng Nguyễn Trãi lại như một bản đàn mạnh mẽ, rạo rực hối hả nhịp sống căng tràn của thiên nhiên.

Bức tranh thiên nhiên sống động ấy đã hàm chứa một nội dung thông điệp thẩm mĩ đánh động tâm tư của nhà thơ. Bản thân ông có muốn lánh đời thoát tục, ngắm ánh tịch dương, giam mình trong lầu kín cũng không thể không nghe, không thấy bao vẻ đẹp thiên nhiên tươi tắn rộn rã chung quanh. Thiên nhiên ấy xôn xao hay chính tấm lòng của nhà thơ cũng đang náo nức muốn hòa cùng niềm vui sự sống? Cuộc sống của ông không phải của ẩn sĩ lánh đời mà chính là phản chiếu của tâm hồn yêu đời thiết tha, vẫn đón nhận thưởng thức được niềm vui cuộc sống thanh bình để quên đi nỗi riêng tư sầu muộn.

cảm nhận của em về bài thơ cảnh ngày hè

Một bài thơ mang nhiều ý nghĩa về tình yêu thiên nhiên quê hương đất nước

2. Top 5 đoạn mở bài ấn tượng cảm nhận về ngày thơ cảnh ngày hè

Mở bài 1.

Cảnh ngày hè là một trong số những tác phẩm nổi bật của tác gia Nguyễn Trãi, được rút từ “Quốc âm thi tập”, một tập thơ Nôm xuất sắc của thời đại. Tác phẩm được viết khi nhà thơ đang có cuộc sống ẩn dật, xa rời nhiếp chính. Trong đó, bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè được tác giả miêu tả với những nét đặc sắc riêng biệt.

Mở bài 2.

"Quốc âm thi tập" của Nguyễn Trãi là một bầu không gian lưu trữ tình đặc sắc. Nó phong phú về cảnh và tình mà bài số bốn mươi ba trong chùm "Bảo kính cảnh giới" chứa đựng những nét độc đáo, thấp thoáng niềm tâm sự của tác giả. Bài thơ này có người đặt tên là "Cảnh mùa hè".

Mở bài 3.

Nguyễn Trãi, vị anh hùng tên tuổi lẫy lừng trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta, là một con người tài năng kiệt xuất. Ông không chỉ để lại di sản phong phú về các mặt chính trị, quân sự, ngoại giao mà còn khẳng định tài năng của mình qua sự nghiệp văn chương đồ sộ. Có thể nói, ông là người khởi đầu cho nền thơ cổ điển bằng tiếng Việt qua tập thơ Nôm "Quốc âm thi tập" nổi tiếng. Bài "Cảnh ngày hè" là một bài trong số đó, nơi mà tác giả đã gửi gắm mọi tư tưởng, tình cảm yêu đời, yêu thiên nhiên và ước vọng cao đẹp của mình:

Mở bài 4.

Tình yêu quê hương đất nước từ lâu đã khơi nguồn cảm hứng sáng tác cho bao nhà văn, nhà thơ của nền văn học Việt Nam ta. Mỗi thời điểm, môi tác giả lại có những cách thể hiện tình cảm khác nhau. Nhà thơ Nguyễn Trãi đã thể hiện vô cùng tinh tế tình cảm của mình dành cho đất nước và bức tranh thiên nhiên xinh đẹp qua bài thơ “Cảnh ngày hè”.

Mở bài 5.

“Cảnh ngày hè” là một trong số những bài thơ vô cùng độc đáo của Nguyễn Trãi viết về khung cảnh vùng thôn quê khi ông rời bỏ chốn thị phi, tránh xa những tranh giành xô bồ của cuộc sống để trở về với nơi mình sinh ra, cảm nhận sự yên bình thanh tịnh qua những hình ảnh thân thuộc, xuyên suốt bài thơ là vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên qua lăng kính của tác giả từ cảnh vật đến con người.

cảm nhận của em về bài thơ cảnh ngày hè

Nguyễn Trãi và bài thơ nổi tiếng “Cảnh ngày hè”

3.Khái quát tác giả, nội dung bài thơ cảnh ngày hè

Bài thơ “Cảnh ngày hè” là một trong những tác phẩm thơ nổi tiếng của Nguyễn Trãi.

Nguyễn Trãi sinh năm 1380, mất năm 1442, hiệu là Ức Trai, quê ở làng Chi Ngại (Chi Linh, Hải Dương) sau rời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây, nay thuộc Hà Nội). Nguyễn Trãi sinh ra trong một gia đình cả bên nội và bên ngoại đều có hai truyền thống lớn là yêu nước và văn hóa, văn học. Chính điều này đã tạo điều kiện cho Nguyễn Trãi được tiếp xúc và thấu hiểu tư tưởng chính trị của Nho giáo.

Ông mất mẹ từ khi mới 5 tuổi, theo cha học hành đỗ đạt về sau tham gia khởi nghĩa Lam Sơn giúp Lê Lợi đánh đuổi giặc Minh. Sau khi đất nước giành độc lập ông cống hiến và xây dựng đất nước. Cuối cùng, năm 1442 Nguyễn Trãi bị án oan “Lệ Chi Viên” chấn động và bị xử chu di cửu tộc. Năm 1964, ông được minh oan và sưu tầm lại nhiều thơ ca.

Tác phẩm “Cảnh ngày hè” là bài thơ số 43 thuộc “Bảo kính cảnh giới” là phần Vô đề trong tập Quốc âm thi tập. Bài thơ có nội dung chia làm hai phần: bức tranh thiên nhiên cuộc sống và vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ là tấm lòng yêu nước thương dân hết mình.

Cảm nhận của em về bài thơ cảnh ngày hè như thế nào? Hãy viết lại cho riêng mình một bài cảm nhận với những gợi ý tham khảo trên bài viết này của studytienganh nhé!

HỌC TIẾNG ANH QUA 5000 PHIM SONG NGỮ

Khám phá ngay !

3 Trang Web Luyện Nghe Tiếng Anh hiệu quả tại nhà ai cũng nên biết !